بسم الله الرحمن الرحیم

جلسه پنجم شیعه شناسی اثباتی

موضوع : بررسی دیدگاه های نادرست در رابطه با پیدایش شیعه

مدتی این مثنوی تاخیر شد

مهلتی بایست تا خون شیر شد

تاخیری در سیر درسی ما پیش امد که دلیل عمده اش تلاقی با شبهای قدر بود.

در جلسه پیش یکی از دیدگاه های نادرست در رابطه با پیدایش شیعه را تحلیل کردیم.

در این جلسه دیگته نادرست دیگری را مورد بررسی برار خواهیم داد  

برخی میگویند شیعه در دوران زمامداری امام علی ع پیدا شد

این نظریه دو گونه تقریر شده است ، یکی مربوط به واقعه جمل و دیگری واقعه صفین

شایسته است به بررسی هر دو تقریر بپردازیم

الف : واقعه جمل : مستند این قول عبارت ابن ندیم در الفهرست است ، وی به نقل از محمد بن اسحاق گفته است:

(( ٱنگاه که طلحه و‌زبیر به بهانه خونخواهی عثمان با علی ع به مخالفت پرداختند و علی در برابر انان مقاومت کرد تا انان تسلیم حکم خداوند گردند، پیروان ان حضرت شیعه نامیدن شدند و امام انان را شیعه خود می خواند و به چهار دسته با چهار اسم تقسیم کرد : ۱. اصفیا ، ۲.اولیا ، ۳. شرطة الخمیس ، ۴. اصحاب))

در نقد این نظریه نکاتی را یاد اور می شویم:

۱. ۱. پیش از ابن ندیم ، ابو عبد الله برقی در کتاب رجال خود از ظبقات یا اصنتف چهارگانه پیروان امیر المومنین با عناوین یاد شده یاد کرده و ازسلمان فارسی، مقداد بن اسود، ابوذر غفاری و عده ای دیگر با عنوان اصفیا نام برده است. با توجه به اینکه سلمان و ابوذر قبل از واقعه جمل وفات کرده اند، باید گفت اصطلاح شیعه نسبت به یاران و پیروان علی پیش از ان شناخته شده بوده است

۲. شاید بتوان این نظریه را اینگونه توجیه کرد که اگر چه مذهب شیعه از قبل وجود داشته است ولی در عصر زمامداری امام علی به دلیل فراهم بودن زمینه های مناسب اجتماعی و‌سیاسی به ویژه جنگ جمل، ظهور بیشتری یافت

ب: واقعه صفین : تقریر دیگر این دیدگاه بحث واقعه صفین است ،

برخی میگویندی پس از واقعه صفین و ماجرای حکمیت ، پیروان امیر المومنین دو دسته شدند، عده ای خوارج نامیده شدند و عده ای پیرو ایشان ماندند پ دوباره بیعت کردند

طبری هم مینویسد : لما قدم علی الکوفة و فارقته الخوارج و ثبت الیه الشیعة، فقالوا فی اعناقنا بیعة ثانیة ، نحن اولیاء من والیت ، و اعداء من عادیت.(ج چهار، ص ۴۶)

عبارت ( و ثبت الیه الشیعة) بیانگر این است که در میان سپاه امام کن رد جنگ صفین شرکت کرده بودند ، کسانی به عنوان شیعه شناخته شده بودند که بار دیگر بیعت خود را با امام تحکیم کردند.

چکیده کلام اینکه واقعه صفین نیز همچون جمل در ظهور و بروز شیعه و شناخته شدن هر چه بیشتر شیعیان علی ه موثر بوده است نه در پیدایش شیعه.

یکی دیگر از نظریات نادرست درباره پیدایش شیعه پیدایش شیعه پس از واقعه کربلا است

برای اجتناب از اطناب ، این نظریه را در جلسه بعد بررسی میکنیم

والسلام